Nee echt, na 3 avonden in het theater, was het eens echt plezant! Niet de hele tijd, maar dat komt later. ;)
Waar heb ik het over? Een van de Shakespeare stukken, Hamlet dus, dat ik zowel in het Engels als in de vertaling van Bert Voeten (196x?) nagenoeg van achter naar voor kon reciteren! Okay... KON reciteren, zo'n 45-20 jaar geleden. Nee, nooit gespeeld maar dankzij de cursus Engels van Readers Digest met 33 1/3 rpm e.p. plaatjes waar naast andere "quotes uit Engelse èn Amerikaanse literatuur" alleen "To Be Or Not To Be" uit Hamlet stond - door niemand minder dan Sir Laurence Olivier! - raakte ik geboeid en nieuwsgierig om meer van het stuk te "zien". En dus heb ik in mijn jonge jaren in no time 5 of 6 voorstellingen van Hamlet gezien waaronder ook de film waaruit het geluidsfragment kwam. http://www.imdb.com/title/tt0040416/?ref_=nv_sr_6 Telkens afvragende waarom die of die scène of het hele stuk, zo totáál anders gespeeld werd. Nee, ik ben géén Shakespeare expert! Maar Hamlet, vanaf het tweede bedrijf kan ik wel dromen. Allez, kòn ik dus want ik merk dat ook mijn olifantengeheugen naast mijn korte termijn geheugen plots "witjes" heeft. :( Maar nog beter of "straffer", ik ben wèl een Poesjenellen kenner en die stukskes kan ik inclusief de stemmetjes nog steeds na bijna 50 jaar gehéél - alle rollen - naspelen. Nee, dat heeft absoluut niets met Shakespeare te maken, net zo min als Laurel & Hardy of Abbott & Costello waarvan ik óók veel op video en geluidscassetes heb. En dus moest ik weer als enige (net als bij L'Etoile) het eerste lachsalvo afvuren: Who's on first! Van Abbot & Costello!!!
Maar dat allemaal voorlopig terzijde dus. ;)
Na de IMO pijnlijk verschrikkelijke voorstelling de vorige avond in Carré (zie vorig blog) en de 3e avond op rij met nóg een rits voorstellingen voor de boeg, vroeg ik mij af of ik het het niet beter kon overslaan. Want, toch weer even terzijde, de Hamlet een paar jaar geleden in het huidige Compagnietheater door de toenmalige toneelgroep deTrust (of was het al Compagnie?) in de regie van Theu Boermans was IMO de allerbeste, allerspannendste, allesoverteffende Hamlet ooit! En dáárvoor een off-off-Broadway net 1h 30 durende voorstelling in 1991(?) die voor tieners, pubers, en Mafkezen als deze Bellug bedoeld was! :D einde déze terzijde.
Maar goed, Hans zei op mijn vragen: "Nee, niet Vanhove maar Cassiers in een vertaling van Lanoye!" Wat? LANWA? ("dus Nederlanders, al klinkt het nog zo mooi, het is niet Lannooi maar Lanwa!" citaat Lanoye) En de cast met Nietveld, Fernhout? Moet ik toch zien dus! :)
foto: het decor na afloop.
Bij het opgaan van het doek slaakte ik zachtjes een zucht van opluchting en even later van verrukking. Wat een beeldschoon decor! Als ik een Amerikaanse multimiljonair zou zijn zou ik zo'n kamer van 10 x 10 m willen. Maar aangezien ik dat niet ben, ga ik een soort hanglamp maken voor boven mijn glazen eetkamertafel! :)
Ik had al begrepen dat Hamlet door een vrouw/meisje vertolkt zou worden wat mij eerder bedenkelijk dan intrigerend leek. En eerlijk gezegd, ik snap er nog steeds niks van. Ook na 2 dagen het programma lezende... het zal aan mij liggen? Vooral ook omdat ik met Lanoye me van alles kon voorstellen als een in de kast zittende, puber, homo jongetje met vader adoratie en moedercomplex of omgekeerd of zo. En, al was dat niet "duidelijk" of zo bedoeld in die off-off-Broadway productie, het riep bij mij wèl die gedachte op die IMO - gezien Shakespeare zelf - helemaal niet zo ver gezocht zou zijn. Maar goed, elke onconventionele aanpak of benadering vind ik altijd wel interessant... mits het iets bijdraagt, een eye-opener is of iets dergelijks. Maar helaas, ik vond het nergens op slaan. En afgezien dat ik act 1 sowieso altijd al bijna totaal overbodig vind, was deze acte in deze voorstelling wéér een en al "gefluister in het duister" waardoor ik niet op het randje van mijn stoel zat maar na een klein uurtje half wegdommelend eerdere voorstelling voor de geest probeerde te halen. Nou is grof geschut om het publiek wakker te houden een naar mijn smaak wanhoopsdaad die bij TGAMSTERDAM bij Vanhove nogal vaak toegepast wordt, maar goed, bij de Trust klonk er na elke scène óók heel lang een keiharde elektrische schoolbel waardoor je niet in slaap kòn sukkelen. :D Soit! Op naar de grote monoloog na het "toneelstukje" dat opgevoerd gaat worden. :D Nou, die monoloog die inhoudelijk veel sterker is dan "To Be Or Not To Be" viel helemaal in het water omdat het toneelstukje nu een vingerpoppenkaststukje werd - groot geprojecteerd op het decor - in Antwerpse Poesjenellenkelder stijl! :D Echt héél plezant! Alleen viel daardoor het slot van de acte volkomen in het niet. En, eveneens voor mij geheel onduidelijk, Hamlet als enige nagenoeg onverstaanbaar was. :/ Nou IS mijn gehoor (en zicht) ook achteruit gegaan - on as pas tous les jours vingt ans ;) - en kost het mij in een rumoerige omgeving zoals café of restaurant vaak moeite om iemand te verstaan. Maar in een stuk waarbij alle protagonisten één na één zijn of haar regels opzegt lijkt het mij niet aan mij te liggen als ik iedereen behalve 1 (of 2) helder versta. Als na de pauze of na een volgende opkomst iemand plots wel te verstaan is, lag het 99% zeker aan de zendermicrofoon; maar het hele stuk... :/
Afijn, na met een noodgang het hele kolere pokkeneind gerend te hebben naar buiten om een sigaretje op te steken - terwijl alle hemelsluizen het hele Leidseplein met alle toeristen schoonspoelden - en natuurlijk hijgende de 200? trappen weer beklommen had konden we genieten van het vervolg.
Irritant vond ik het al in het eerste bedrijf dat er behalve - gelukkig - de nodige coupures ook merkwaardige sprongetjes zaten. Gewoon omdat ik dan ongewild afdwaal om de originele continuïteit te reconstrueren. Maar dat ligt aan mij! ;) Verder lag het tempo gelukkig wel hoger. Maar dan tegen het einde gebeurt er van alles dat mij compleet duister is. Er ontstaat een soort epiloog die ingaat met het weghalen van alle afstopping oftewel de zwarte doeken rondom waarbij het decor in de kale toneelruimte komt te staan en ik mij daar alleen al aan erger en afgeleid word door snoerhaspels, uitgang-bordjes, trekkenwand, ... kortom: alles dat door de afstopping zorgvuldig buiten beeld gehouden wordt staat nu te bekijken. :( Er verschijnen dan vanonder de glazen vloer 2 personages - die we gelijk aan de stem herkennen als de twee van het toneelgroepje dat in deze voorstelling poppenkast was - die als grafdelvers een Laurel en Hardy dialoog gaan voeren. Juister gezegt: een Vlaamse versie van Abott And Costello met "Who is on first!" Ik heb het door de Snip&Snap van Antwerpen Gaston Berghmans & Leo Martin rond 1965 ook zien doen in de toenmalige Antwerpse Ancienne Belgique en ik heb ooit in de Theatre Book Shop te Toronto 1983? met nog meer curiosa op geluidscassettes met tekstboekjes gekocht èn grijsgedraaid! :D Waar het op slaat, deze "Einlage"? Absoluut nergens op! Okay, het is voor het "toneelspelers groepje" natuurlijk altijd sneu dat ze alleen in die eerste akte zitten en dan zowat 3 uur moeten wachten om hun applaus te halen aan het slot. Tja.. Maar in dit geval ben ik behalve geamuseerd door WHO's ON FIRST toch een beetje verbijsterd dat dit er in zit. Het gaat ongeveer als :
"WIE is den eerste!
Wie is den eerste?
Wie!
Dat moet ge nie aan mij vragen, ik vraag het u!
Awel ik zeg het toch, Wie is den eerste, Dan komt de tweede, en
Maar zegt het mij dan, wie is nu den eerste?
Wie!
.(..)..
Pffft....Bon, wie is den tweede?
Nee, dien is den eerste!
??? Wie dan?
Nee! Da's Dan de tweede!
??? Wie is de tweede?!
Nee, da's de eerste!
Wie??!
Ja, ja, da's juist!
Ja-maar, wat dan?
Da's DAN den tweede!
wie????
nee, Da's den eerste, Dan den tweede!
enz.enz.enz.... (Want, wie - dan, word - waar - de vierde???)
:D :D :D
(Onderaan de originele 1953 ABBOTT & COSTELLO )
Nee, het blijft mits goed getimed - en dat wàs het ook - een dijenkletser! :D Maar aan alle lolligheid komt een eind. Het is waar, na de lach komt de traan... maar deze epiloog bleef bij gelach en dan afvragende stomheid tot het slot. :/
Jazeker, ze hebben allemaal hun applaus welverdiend!
Toch spijt dat ik niet het tekstboekje gekocht heb omdat ik een enkele passage niet goed kon plaatsen en de diverse vertalingen met coupures toch wilde vergelijken. Maar even de boekenkast nakijken... Jawel, de laatste vertaling in de kast was van Het Publiekstheater 1986 door... Verhip! Nou herinner ik het mij weer! Door niemand minder dan Gerrit Komrij en dat was in alle recensies de hemel in geprezen terwijl ik (gezien vr 21 nov. 86, Stadsschouwburg Amsterdam, 1e balcon, rij 2, 28-30 fl. 23,00) zowel de regie van Gert Jan Reijnders als de vertaling van Komrij (in mijn herinnering en gezien mijn notities) maar zo-zo vond. Het Publiekstheater tekstboekje napluizend (gehele vertaling mèt aangegeven coupures) valt het op hoeveel er - wederom gelukkig - gecoupeerd is en waar. Over het waarom, ik zou zeggen omdat het ongecoupeerd véél en veel te lang is, staan verklaringen die ik nogal vreemd vind. Maar het zou weken of maanden duren om dat weer op een rijtje te zetten, en waartoe?
Recapitulerend:
een merkwaardig begin en nog merkwaardiger eind. Naar mijn smaak een veel te trage en gefluisterde 1e akte in het half duister ondanks coupures en, misschien wel "interessant" om Hamlet als jongen door een meisje te laten spelen, voor wie dat interessant lijkt, maar IMO helemaal niets, zelfs ook niets androgyne toevoegt. Terzijde: en in zoveel opera's dan? Precies! Al die mezzo "hosenrolle" zijn voor mij ook onzin. Als het kan, graag Orlofsky door een bariton! In de Mozart opera's ligt het muzikaal onmogelijk omdat je dan bijv. in de vele kwartetten 2 baritons zou krijgen en de klank ballans dan geheel zoek is. Dus, dan moet het wel. Maar dat dus terzijde. ;)
Een decor dat een prijs verdiend! Of straks in een zaal in een museum of modern art geplaatst kan worden!
Lichtontwerp dat wederom geheel met 201CT-blue en laag zijlicht met strak toplicht (alles in het zicht) wel mooi staat maar voor mij meer Verlichting dan Belichting is. Een aantal lichteffecten met en in het decor waren wel heel mooi en slim bedacht!
Kostuums? Onopvallend, noch aah&oh-la-la, noch storend of lelijk.
Acteurs die allemaal topklasse zijn en - op mijn verstaanbaarheid van de Hamlet na - het stuk voor stuk voortreffelijk doen.
De regie van Cassiers zou ik "deftig, mooi geplaatst" noemen maar daarnaast soms wel haast dodelijk saai en traag.
De "Einlagen" waren héél plezant maar wel van een andere planeet en, in zó 'n contrast dat wat erna kwam volledig "in mist opging".
En de vertaling van Lanoye? Die moet ik eerst eens onder de loep nemen. Mijn indruk was dat op een enkel Vlaamser woord na, er weinig echt "anders" was en juist de kleine grapjes in het origineel - net als bij Komrij / Reijnders - gecoupeerd zijn waardoor het stuk wel ingekort maar doodserieus lang is. Met "Kartonnen dozen" waar ik mij een breuk om moet lachen in het achterhoofd... en ik dus een bepaalde verwachting had, viel het mij op de avond zelf eigenlijk tegen.
Gaan of niet gaan? Het was eens niet de première maar (voorlopig) laatste voorstelling, vandaar dat ik mij niet gehaast heb : Jazéker wel! Maar als de Hamlet van Theu Boermans in je levende herinnering staat.... 't is wel heel anders, dichter bij de film uit 1948! http://www.imdb.com/title/tt0040416/?ref_=nv_sr_6 :)
Who's on first! Origineel Abbott & Costello, 1953! http://youtu.be/kTcRRaXV-fg
Geen opmerkingen:
Een reactie posten